Elementaire lijnen

Elementaire lijnen – is een boek over beeldende projecten van Halina Zalewska door de jaren heen.
Halina leerde hiervoor werken met het programma Adobe InDesign, haar droom was om het boek zelf te ontwerpen.
Presentatie door Lydia van Oosten in Galerie Sanaa op 28 januari 2023.

BOEKPRESENTATIE ELEMENTAIRE LIJNEN HALINA ZALEWSKA

Uitgesproken in Galerie Sanaa 28 januari 2023

Dank je wel Halina voor de uitnodiging om jouw boek te mogen presenteren. Dit boek, Elementaire lijnen, omvat 40 jaar kunstenaarschap. Je zou denken dat wordt een Dikke van Dale, maar nee…
En dát tekent precies de kunstenaar die jij bent, bescheiden. En toch staat alles erin van die 40 jaar, compleet, compact zonder bla bla…

Je bent veel meer dan een tekenaar, je bent in Warschau opgeleid als beeldhouwer. Maar je volgde de lijn naar tekenaar. Een tekenaar in hart en nieren. Toch zie ik daar een hart van textiel. Je werkt met diverse materialen en technieken; textiel, keramiek, film/performance en papier natuurlijk, tekeningen, grafiek en collages.

De ruimte, de plek waar het werk komt is leidend voor je keuze van materiaal en techniek. Tekenen doe je het liefst op groot formaat. Zo tekende je hier in Sanaa in 2016 ter plekke een grote tekening, Dedicated, waarop te zien is hoe een jongen in Syrië uit een gebombardeerd huis kruipt. Jouw actie was een performance maar vooral een aanklacht tegen de oorlog in Syrië. Bezoekers kwamen regelmatig terug om het ontstaan van de tekening te volgen.
Ik vroeg me toen wel eens af of jij de lijnen volgde of dat de lijnen jouw hand volgden.

Behalve bescheidenheid is in dit boek te zien en te lezen hoe begaan je bent met de wereld om je heen, de mensen, de natuur. In de indrukwekkende serie Only silence uit 2017 waar drie van de 7 tekeningen achter dat muurtje hangen, zien we hoe Syrische vaders hun gewonde of dode kinderen uit het puin halen en wegdragen. Een ander voorbeeld is de serie Pressing matters die je in coronatijd maakte waarop de ICT-bedden als witte buitenaardse wezens figureren.
Niet alles hangt hier nu dus u begrijpt het al, u kunt niet zonder een boek naar huis gaan straks. Bovendien kost het maar 20 euro. Dan gaat u op reis door 40 jaar kunstenaarschap van Halina Zalewska.

Halina, naast jouw interesse in mens en natuur komt in dit boek nog een andere eigenschap naar voren en dat is jouw nieuwsgierigheid. Je bent nieuwsgierig naar wat de wetenschap ons leert. En je bent gefascineerd door het menselijk lichaam. Toen je in 2010 in museum Boerhaave exposeerde voegde je met je werk interventies toe aan de presentatie van de collectie geneeskunde. Het was daar een eldorado voor je, je voelde je als een vis in het water. De installatie met het hart was ook in Boerhaave te zien. Net als een muts waarop de hersenen zijn geborduurd.

Lijnen van hart naar hersenen, elementaire lijnen.

Voor Halina is wetenschap één kant van de hersenen en gevoel/creativiteit een andere kant. Uitsluitend een van beide is niet genoeg voor Zalewska, de ene helft kan niet zonder de andere. Startend vanuit de wetenschap, al observerend en waarnemend gaat ze op zoek naar maatschappelijke relevantie en ontstaat haar werk. Met haar fascinatie voor de wetenschap is het dan ook niet verwonderlijk dat we Poolse iconen als Marie Curie of Nicolaas Copernicus daar op de donkere achterwand aantreffen.

Tijdens je residence in het Tuinatelier van het K.F. Heinfonds in 2019 werkte je aan het project De stad als de lijnen van mijn hand. Je nodigde dierbare vrienden en bekenden uit in het atelier, ging met hen in gesprek en tekende vervolgens van ieder een portret. Die portretten waren een weerslag van de gevoerde gesprekken en van de lijn die jou met hem of haar verbond. Het was bijzonder om al die persoonlijk getinte portretten hier toen bij elkaar te zien hangen. En dat jouw generositeit -nog een belangrijke eigenschap van Halina- grenzeloos is, bleek wel uit jouw gebaar om je gesprekspartners bij de finissage van de tentoonstelling hun portret cadeau te geven.

Elementaire lijnen, de lijn is voor jou het woord dat het werk omvat. Je bent gefascineerd door scheikunde, je had het wel willen studeren, de elementaire deeltjes in de fysica die niet meer te delen zijn, zie jij als bouwstenen van de wereld. Toen een van je zoons op jonge leeftijd een huidoperatie kreeg zat jij regelmatig samen met hem en een microscoop boven de open wond om te zien hoe de cellen de wond ‘dichtbouwden’. Net zoals de miljoenen lijntjes waarmee jij veel van je tekeningen ‘opbouwt’, de streepjes, de lijnen die de tekening doen groeien.

Wat dit boek ook bijzonder maakt is dat je het in eigen beheer hebt uitgegeven, naast anderen ook teksten hebt geschreven en het ook hebt vormgegeven. Omdat je vanwege een fysieke beperking aan je arm minder kunt tekenen maar wel met de computer kunt werken besloot je het programma Adobe InDesign te gaan leren en zelf een boek te gaan maken.

Hier is het dan.

Toen ik je vroeg hoe het met jouw geldingsdrang zit in een wereld vol met kunstenaars keek je me verbijsterd aan en zei “die heb ik niet, ik heb het geprobeerd maar het is er niet. Maar ik ben wel een workaholic”. Voor wie maak je je werk vroeg ik toen. “Geen idee” zei je “maar het is noodzakelijk. Het draagt net als de elementaire deeltjes bij aan het geheel.

Ik nodig u allemaal uit om 40 jaar kunstenaarschap te bekijken in deze tentoonstelling. Maar zeker ook via het boek. Van een kunstenaar die naar mijn mening het beste getypeerd kan worden met de woorden gedrevenheid en vakmanschap.

Maar voor u dat gaat doen mag ik dit eerste exemplaar uitreiken aan een van je zonen, Kamil…

Lydia van Oosten